ابزارهای رشد فردی: خودآگاهی
خودآگاهی مهارت توجه به خود است یعنی الان در چه حالی هستم و دارم چکار می کنم
دو برادر لوله بخاري خانهشان را تميز ميكنند. در پايان كار صورت يكي از آنها با دوده سياه شده ولي صورت برادر ديگر تميز است. به نظر شما كدام يك صورت خود را ميشويد؟ اگر قبلا این داستان را نشنیده باشید احتمالا جواب شما هم آن يكي است كه صورتش دودهاي شده است. ولي در واقع اين دو نفر در غياب آينه تنها راهنمايشان صورت آن ديگري است و از چهره خود خبر ندارند. بنابراين آنكه صورتش تميز است با ديدن صورت دودهاي برادر خود فكر ميكند صورت خودش هم سياه شده است و برعكس.
اين مثالي خوب براي موضوع خودآگاهی است. ما بطور معمول به رفتار خود آگاهي نداريم. بلكه صرفا توجهمان به خواسته خود و البته رفتار ديگران است. خودآگاهي علاوه بر رفتار، شامل فكر و احساس هم ميشود. در يك تعريف كوتاه
خودآگاهی يعني من الان چه فكر، احساس يا رفتاري دارم
چرا به خودآگاهی نیاز داریم؟
حالا سوال اين است كه چرا ما در فرايند رشد به خودآگاهی نياز داريم؟ اولين و شايد هم بزرگترين دليل اين است كه ما بدون خودآگاهی متوجه مشكلي در خود نميشويم كه بخواهيم در پي رفع آن برآييم. پس حتي ممكن است احساس نياز به رشد و يادگيري هم نكنيم. تقريبا كسي وجود ندارد كه طالب موفقيت نباشد. ولي اكثر افراد اصلا احساس نميكنند طرز فكر، اعمال، رفتار و عادتهاي آنها سد راه موفقيتشان شده است. اگر از آنها بپرسيد كه چرا موفق نشدي حتما پاسخي شبيه اين خواهيد شنيد: خانوادهام، نبود امكانات، شرايط بد اقتصادي، بدشناسي، دوستان و جامعه و خلاصه همه مقصرند به جز خود او. ولي به اين توجه ندارد كه با كارهايي مانند چرخيدن در شبكههاي اجتماعي و اينترنت، تماشاي تلويزيون، وقتگذراني با ديگران و خلاصه هر گونه اتلاف وقت تا الان كسي موفق نشده است.
آگاهی داشتن باعث اصلاح می شود
خودآگاهی علاوه بر تشخيص مشكل به حل آن هم كمك ميكند. كافي است ما به فكر، احساس و رفتار لحظهمان آگاهی داشته باشيم. اگر در مسير رشد و موفقيتمان نباشد همان لحظه ميتوانيم آنرا اصلاح كنيم. مثلا من ميدانم كه مشكل اهمالكاري و تنبلي دارم. اگر لحظهاي كه دارم انجام كاري را عقب مياندازم به رفتارم خودآگاهي داشته باشم بلند ميشوم و كارم را انجام ميدهم. يا كسي كه از ورود به يك موقعيت رشد دهنده مانند سخنرانی جلو دیگران ترس دارد متوجه ترس خود ميشود و اقدام ميكند.
چطور خودآگاهی مان را بالا ببریم؟
براي افزايش خودآگاهي لازم است بدانيم خودآگاهی نوعي مهارت است و مهارت هم يكباره ساخته نميشود. با تمرين، تكرار و بارها فراموش كردن بصورت تدريجي در ما شكل ميگيرد. ضمن اينكه نميتوانيم هميشه و در همه جا خودآگاهي داشته باشيم. در شرايط سخت و بحراني معمولا مغز ما به حالت خودكار ميرود و خودآگاه نيستيم. ولي در لحظاتي كه با خود تنها هستيم ميتوانيم تمرين خودآگاهی بيشتري داشته باشيم. با اين پرسش ساده كه:
من الان چه فكر، احساس يا رفتاري دارم؟
نكته مهم در مورد خودآگاهی اين است كه نبايد به ابزاري براي دادگاهي كردن خودمان تبديل شود. گاهي رفتار ما در مسير رشد قرار ندارد. همين كه حواسمان باشد كافي است. مثلا فردي رژيم غذايي دارد ولي در آن لحظه دوست دارد يك شيريني خوشمزه بخورد. هيچ ايرادي ندارد. گاهي بايد بپذيريم بعنوان يك انسان لازم است كمي به خود راحت بگيريم.
اگر به موضوع خودآگاهی علاقمند هستید این مقالات بهبود من را هم از دست ندهید:
خودآگاهی چیست؟ فواید و روشهای بالا بردن خودآگاهی
خودآگاهی با نمودار جوهری
دیدگاهتان را بنویسید